Ένα άρθρο για τη "νομιμοποίηση" της κλειδαρότρυπας και τις νέες διαστάσεις που παίρνουν τα reality show στη ζωή μας. Τα εν οίκω μη εν δήμω είπαμε;
Χρήστος Δεμέτης
Ο David Cameron μιλάει για την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας. Κάποιοι τον βλέπουν στην τηλεόραση και σχολιάζουν τις εξαγγελίες του. Κάποιοι άλλοι βλέπουν εκείνους που σχολιάζουν από τους δικούς τους δέκτες και με τη σειρά τους σχολιάζουν το πώς σχολιάζουν οι τηλεθεατές. Το αντικείμενο είναι οι τηλεθεατές και ο Cameron έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
Η παραπάνω περιγραφή δεν είναι απόσπασμα φουτουριστικής νουβέλας του Άλντους Χάξλεϊ αλλά στυγνή πραγματικότητα.
Όταν ο Όργουελ έγραφε το προφητικό πόνημα του, το "1984" ήταν μέλλον. Σήμερα, έχουν περάσει 30 χρόνια από την ημερομηνία - ορόσημο του βιβλίου και οι κάμερες έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Σε τέτοιο βαθμό που χωρίς αυτές, πολλοί δεν μπορούν να ζήσουν.
Η γοητεία της προβολής γίνεται φρενίτιδα και στόχος ζωής, αν όχι αυτοσκοπός. Και ουκ ολίγες φορές οδηγεί στη συμμετοχή σε reality shows που κάποτε θα φάνταζαν το λιγότερο, ανέκδοτα.
Το Gogglebox αποδεικνύει ότι τα πάντα μπορούν να γίνουν θέαμα και να αποτελέσουν ενδιαφέρον προϊόν για το κοινό που διψάει για πρόσβαση στον ιδιωτικό χώρο του άλλου.
Η περιέργεια, και το "κουτσουμπολιό" δεν είναι αποκλειστικά γνωρίσματα του λαού μας μιας και ακόμα και οι "ψυχροί" Βρετανοί, δεν μπορούν να αντισταθούν στην δύναμη της "κλειδαρότρυπας".
Πρόσφατα το Channel 4 έκανε ένα πείραμα. Κάλεσε ιδιώτες, ζευγάρια ιδιωτών και οικογένειες για την ακρίβεια, μίλησε μαζί τους και τους έπεισε να λάβουν μέρος στο εγχείρημα του. Οι άνθρωποι του τηλεοπτικού προγράμματος έστησαν κάμερες πάνω στην τηλεόραση των "πρωταγωνιστών" οι οποίες άρχισαν να καταγράφουν τις αντιδράσεις τους την ώρα που έβλεπαν τηλεόραση. Στα του σεναρίου, όλοι οι συμμετέχοντες βλέπουν ταυτόχρονα την ίδια εκπομπή και οι αντιδράσεις τους μαγνητοσκοπούνται.
Το πρόγραμμα βγήκε στον αέρα πριν λίγους μήνες και ουδείς περίμενε ότι θα σημείωνε τέτοια επιτυχία. Πλέον, αποτελεί το δημοφιλέστερο ίσως show στο Μεγάλο Νησί.
Watching the watchers
Η δύναμη του είναι η απλότητα του. Εδώ δεν χρειάζεται κανένα σκηνικό μιας και ο χώρος δράσης είναι το σαλόνι. Δεν χρειάζονται καν ρόλοι και ηθοποιοί ή "ήρωες" τύπου Big Brother.
Ο καναπές γίνεται το "όχημα" που οδηγεί στη σφαίρα της διασημότητας. Οι αστέρες είναι οι καθημερινοί Βρετανοί και όχι οι προβαλλόμενοι χαρακτήρες της τηλεόρασης. Η συνολική αίσθηση, είναι λίγο πολύ σαν να βλέπεις τηλεόραση μέσα στην τηλεόραση. Ούτε ο Έντγκαρ Άλαν Πόε δεν θα μπορούσε να οραματιστεί κάτι τέτοιο, όταν έγραφε το περίφημο "Όνειρο μέσα σ' όνειρο".
Σύμφωνοι, μπορεί ορισμένα αποσπάσματα να έχουν πλάκα, ωστόσο ελλοχεύουν παγίδες πίσω από όλο αυτό.
Η ιδιωτική ζωή, ή "privacy" αγγλιστί, παύει να είναι ιδιωτική και η ύπαρξη της κάμερας απενεχοποιείται. Πολλοί κάνουν λόγο για μια νέα μορφή επιδειξιoμανίας, ή απλά ατέρμονης δίψας για προβολή που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στην τρέλα.
Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, το project εγκυμονεί κινδύνους. Πέραν από το να σκεφτεί κανείς, "ποια είναι η χαρά του να βλέπω κάποιον να βλέπει τηλεόραση", το σίγουρο είναι ότι η καταγραφή των προσωπικών δεδομένων, έστω και με τη συγκατάθεση μας, περνά σε άλλο επίπεδο και νομιμοποιείται αποκτώντας εμπορική διάσταση.
Τα ερωτήματα είναι δύο:
Αποδεχόμαστε τη βιντεοσκόπηση της ζωής μας;
Και κυρίως, αποδεχόμαστε την εμπορευματοποίηση του ιδιωτικού βίου;
Δεν είναι η πρώτη φορά βέβαια που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η ζωντανή καταγραφή για εμπορικούς λόγους ακόμα και ερωτικών περιπτύξεων ζευγαριών στην κρεβατοκάμαρα τους, αποτελεί φαινόμενο πενταετίας στο διαδίκτυο. Ωστόσο είναι η πρώτη φορά που ένα τόσο μεγάλο τηλεοπτικό δίκτυο προχωράει στα άδυτα της "ωμής" καθημερινότητας με έναν τόσο άμεσο τρόπο και σε τέτοια κλίμακα, μιας και η εκπομπή περνάει και στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.
Το Gogglebox παρουσιάζει πτυχές της ζωής μας και των τηλεοπτικών συνηθειών μας σε ένα κυρίαρχο μέσο, και αυτό το καθιστά, σχεδόν συστημικό. Την ίδια ώρα, ο μέσος Ευρωπαίος κάθεται μπροστά από το τηλεοπτικό κουτί του κατά μέσο όρο 40 ώρες τη βδομάδα. Και τα νούμερα ανεβαίνουν. Οι "κινηματογραφικοί" τηλεοπτικοί αστέρες του Gogglebox υιοθετούν σταδιακά ρόλους. Μόνο που μιλάμε για την κανονική ζωή τους στο ίδιο τους το σπίτι, όχι τη ζωή στο σανίδι.
Η καθημερινότητα γίνεται σενάριο και αντιστρόφως, ενώ οι θεατές μετατρέπονται σε παρατηρητές των εαυτών τους, καθώς και οι ίδιοι θα μπορούσαν να είναι στη θέση όσων βλέπουν. Το πείραμα γίνεται "real time" και προετοιμάζει για μια κοινωνία πλήρους παρακολούθησης. Μόνο σίγουρο αντίτιμο για την εν οίκω παρακολούθηση, το χρήμα (ναι, το "για τα λεφτά τα κάνεις όλα" ζει και βασιλεύει).
Από την άλλη, η κοινή γνώμη οδηγείται σε "φθηνά" με την κυριολεκτική και τη μεταφορική έννοια του όρου, "ψυχαγωγικά" προγράμματα ολοένα και περισσότερο και αποπροσανατολίζεται από την πολιτική ατζέντα. Το αν αυτό γίνεται σκόπιμα και εν τέλει με επιτυχία, θα κριθεί από το πέρασμα του χρόνου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εθελοντές για να λάβουν μέρος στο Gogglebox αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Οι Άγγλοι βέβαια έχουν συνηθίσει στη θέα των καμερών σε όλους τους χώρους, τα γήπεδα, τους δρόμους και τους δημόσιους χώρους, σε αντίθεση με τους συμπατριώτες μας.
Πραγματικά δεν μπορώ να φανταστώ το αν και το πότε θα έρθει το show στην Ελλάδα, καθώς και το εάν θα πάει καλά. Δεν μπορεί κανείς παρά ταύτα να πει, ότι δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του Έλληνα, με ότι κι αν αυτό συνεπάγεται.
"Imagine while you were watching TV, it was watching you. What would it see?". "Φανταστείτε ότι όσο βλέπετε τηλεόραση, ο δέκτης σας παρακολουθεί. Τι θα έβλεπε;". Με αυτή την ερώτηση ξεκινάει κάθε εκπομπή του Gogglebox. Και με αυτή την ερώτηση, κλείνει το συγκεκριμένο κείμενο.
*Ο Χρήστος Δεμέτης είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και ολοκλήρωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, “Πολιτισμικές Σπουδές και Ανθρώπινη Επικοινωνία”. Εργάστηκε στον Όμιλο του Πηγάσου. Από τον Μάιο του 2012 βρίσκεται στην 24 Media και αρθρογραφεί στο NEWS247.
Πηγή: www.thrakitoday.com/
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου